تفاوت بین بدافزار، ویروس و کرم کامپیوتری چیست؟ (راهنمای جامع)

از زمان استفاده گسترده از اینترنت و کامپیوتر، افراد همیشه ترس از آلوده شدن سیستم خود به انواع بدافزار، ویروس و کرم کامپیوتری را داشتند. برخی افراد تصور می‌کنند که این موارد تمام یکسان هستند. اما باید بدانید که ویروس، بدافزار و کرم کامپیوتری با هم تفاوت‌هایی دارند.

داشتن اطلاعات در خصوص تفاوت این عوامل مخرب، باعث خواهد شد که شما بتوانید به شکلی بهتر جلوی آلوده شدن سیستم خود به آن‌ها را بگیرید و همچنین در زمان آلوده شدن، اقدامات مؤثرتری را برای حل مشکل انجام دهید.

بدافزار، ویروس و کرم‌ها عبارت‌های کلیدی هستند که باعث ترس کاربران در سراسر جهان می‌شوند، اما آن‌ها چه تفاوتی با یکدیگر دارند و چه تاثیری روی سیستم‌تان می‌گذارند؟ در این مطلب به این سوالات پاسخ می‌دهیم.

اگرچه تهدیدات امنیتی زیادی برای سیستم‌تان وجود دارند و در هنگام استفاده از دنیای آنلاین، می‌توانند دردسرهای زیادی برایتان ایجاد کنند، اما بیشتر از همه درباره بدافزار، ویروس و کرم‌ها صحبت می‌شود. در این مطلب می‌خواهیم نگاه دقیق‌تری به آن‌ها و تفاوت‌هایشان داشته باشیم. تا پایان همراه درنا پی سی مگ باشید.

بیاییم اول پاسخ جالب هوش مصنوعی گوگل را ببینیم:

بدافزار یک واژه کلی برای هر نوع نرم‌افزار مخرب است که برای آسیب رساندن به سیستم کامپیوتری یا سرقت اطلاعات طراحی شده است. ویروس‌ها و کرم‌های کامپیوتری، دو نوع از بدافزارها هستند، اما تفاوت‌های کلیدی در نحوه عملکرد و انتشار آنها وجود دارد. 

• برای فعال شدن و انتشار نیاز به اجرای برنامه میزبان توسط کاربر دارد. 
• پس از فعال شدن، می‌تواند کدهای مخرب خود را در سیستم پخش کند و فایل‌های دیگر را آلوده کند. 
• معمولاً به صورت پنهان در فایل‌های به اشتراک گذاشته شده یا دانلود شده وجود دارد. 

• به طور مستقل از طریق شبکه‌های کامپیوتری و آسیب‌پذیری‌های امنیتی منتشر می‌شود. 
• پس از نفوذ به یک سیستم، می‌تواند به سرعت تکثیر شده و به سیستم‌های دیگر نیز سرایت کند. 
• برخلاف ویروس‌ها، برای اجرا و تکثیر نیازی به مداخله کاربر ندارد. 

• کرم‌ها به طور مستقل منتشر می‌شوند و نیازی به برنامه میزبان ندارند. 
• کرم‌ها می‌توانند به سرعت در شبکه‌ها پخش شوند، در حالی که ویروس‌ها به فایل‌های آلوده وابسته هستند. 

تفاوت بدافزار، ویروس و کرم کامپیوتری

یکی از ساده ترین روش‌هایی که می‌توانید به کمک آن تفاوت بدافزار، ویروس و کرم کامپیوتری را متوجه شوید، آشنایی با آن‌ها و نحوه عملکردشان است. در ادامه این موارد را با هم بررسی می‌کنیم. همچنین لازم به ذکر است که تنها این سه مورد به عنوان موارد مخرب برای کامپیوتر محسوب نمی‌شوند. تروجان‌ها یکی دیگر از بدافزارهای مخرب برای سیستم‌های کامپیوتری هستند که در خصوص آن‌ها نیز اطلاعاتی را بیان خواهیم کرد.

ویروس کامپیوتر چیست؟

ویروس‌ها در حقیقت نوعی از بدافزارها هستند که به یک فایل اجرایی یا برنامه و نرم افزار متصل می‌شوند. پس از آن که این برنامه یا فایل اجرا شد، آن‌ها فعال می‌شوند و از طریق آلوده کردن فایل‌های دیگر، سیستم شما را با مشکل مواجه می‌کنند. ویروس‌ها به اشکال متفاوتی به کامپیوترها آسیب وارد می‌کنند و معمولاً از طریق اشتراک فایل‌ها و برنامه‌ها منتشر می‌شوند.

حتی اگر بدافزار طیف وسیعی از برنامه‌های مخرب را در بر بگیرد، ما بیشتر تمایل داریم که ویروس‌ها را به عنوان یک اصطلاح کلی درنظر بگیریم. در همین راستا ما به هر ذره‌ای از نرم افزار مخرب که به کامپیوترمان نفوذ و حمله می‌کند، ویروس می‌گوییم. اما ویروس‌ها ویژگی‌های خاص خودشان را دارند که آن‌ها را بطور منحصر به‌فردی خطرناک می‌کنند.

یکی از عوامل اصلی شناسایی ویروس‌ها، قابلیت خود تکثیری آن‌هاست و این ویژگی همان چیزی است که Creeper را به یک ویروس تبدیل کرد. همانند ویروس‌های بیولوژیکی، ویروس‌های کامپیوتری هم نیاز به یک میزبان برای اتصال به آن نیاز دارند. آن‌ها با اتصال به فایل‌ها به سیستم‌تان وارد می‌شوند و سپس فایل‌های دیگری را برای آلوده کردن پیدا می‌کنند.

زمانی که کاربر یک سند آلوده را باز می‌کند یا اینکه یک فایل آلوده EXE را اجرا می‌کند، ویروس فعال می‌شود. با باز کردن فایل، ویروس کارش را شروع می‌کند و به سراغ فایل‌ها و اسناد دیگری برای آلوده کردن می‌رود.

اولین ویروس کامپیوتر

اولین ویروس‌های کامپیوتری به خطرناکی امروز نبودند و در حقیقت آزمایش‌هایی در روزهای اولیه فناوری رایانه به حساب می‌آمدند. در سال ۱۹۷۱ یک مهندس در شرکت فناوری «BBN Technologies» برنامه‌ای به نام «Creeper» توسعه داد که می‌توانست خودش را تکثیر کند.

این برنامه برای این توسعه پیدا کرده بود تا میان ماشین‌های مختلف DEC PDP-10 مجهز به سیستم عامل Tenex حرکت کند. Creeper می‌توانست با استفاده از ARPANET بین کامپیوترهای مختلف منتقل شود و پیام «من CREEPER هستم: اگر میتونی منو بگیر» را به نمایش بگذارد.

این برنامه با انتقال به کامپیوتر جدید، خودش را تکثیر می‌کرد و البته سعی می‌کرد که از کامپیوتر قبلی خودش را پاک کند. غیر از کمی مزاحمت برای کامپیوترها، Creeper آسیبی به سیستم‌ها وارد نمی‌کرد.

بدافزار چیست؟

بدافزار یک توضیح کلی در خصوص هر نوع نرم افزار مخربی است که می‌تواند به کامپیوترها و سیستم‌های دیگر آسیب وارد کند. بدافزار شامل موارد مختلفی مانند ویروس، تروجان و کرم‌های کامپیوتری می‌شود. آلوده شدن سیستم به بدافزار می‌تواند عواقب بد متفاوتی را در پی داشته باشد. از این عواقب می‌توان به دزدی اطلاعات، تخریب داده‌ها، دزدی‌های اینترنتی و کنترل بخشی از کامپیوتر و دستگاه مانند میکروفون و دوربین اشاره کرد.

پس با توجه به این توضیح بدافزار مفهومی کلی برای هر نوع نرم افزار مخربی است که می‌تواند دستگاه کامپیوتری را تخریب کند یا آن را در اختیار بگیرد.

ما معمولا بدافزار، ویروس‌ها و کرم‌ها را به عنوان موجودیت‌های متفاوت درنظر می‌گیریم اما در حقیقت، بدافزار یک اصطلاح جامع است. بدافزار به هرگونه نرم افزار مخربی اشاره دارد که برای خرابی کامپیوترها طراحی شده است. این موضوع بدان معناست که ویروس‌ها و کرم‌ها دسته‌های مختلف بدافزار محسوب می‌شوند.

البته باید به این موضوع هم توجه کنید که اولین ویروس‌ها از نظر فنی بدافزار تلقی نمی‌شوند، چرا که آسیبی به سیستم‌ها وارد نمی‌کردند و تنها نوعی آزمایش بودند. حتی ویروس «Brain» در سال ۱۹۸۶ هم بدافزار نبود، هرچند اولین ویروسی بود که بصورت جهانی پخش شد.

انواع مختلفی بدافزار وجود دارد و احتمالا نام برخی از آن‌ها را شنیده‌اید که برای مثال می‌توان به تروجان‌ها، باج‌افزارها، جاسوس‌افزارها و موارد این سبکی اشاره کرد. علاوه بر کامپیوترها، با انواع مختلف بدافزار برای حمله به گوشی‌های اندرویدی هم روبه‌رو هستیم.

تفاوت ویروس‌ها و کرم‌ها

حالا باید به سراغ ویروس‌ها و کرم‌ها برویم. آن‌ها چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند و اینکه کدامشان آسیب کمتری به سیستم وارد می‌کنند؟ در ادامه نگاهی به آن‌ها خواهیم داشت.

کرم کامپیوتری چیست؟

کرم کامپیوتری یکی دیگر از موارد مضر و آسیب زننده به دستگاه‌های کامپیوتری است. از کرم‌ها به عنوان بدافزارهای خود تکثیر کننده یاد می‌شود. این عبارت به این معنی است که آن‌ها خودشان می‌توانند از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگری منتقل شوند و به شبکه‌های کامپیوتری حمله کنند.

کرم‌ها سرعت انتشار بالایی دارند و به سرعت می‌توانند دستگاه‌های بسیاری را آلوده کنند. سودجویان از آن‌ها به منظور گسترش سریع و انتشار اطلاعات یا تخریب نظام‌های کامپیوتری استفاده می‌کنند.

کرم‌های رایانه‌ای شباهت زیادی به ویروس‌ها دارند و می‌توانند خودشان را تکثیر کنند، با این حال تفاوت‌هایی میان آن‌ها هم به چشم می‌خورد. کرم‌ها نسبت به ویروس‌ها بیشتر به خودشان اتکا دارند، یعنی برخلاف ویروس‌ها، نیازی به فایل‌های میزبان برای اتصال ندارند.

زمانی که یک کرم جایش را در هارد دیسک یا حافظه SSD پیدا می‌کند، فرایند کپی کردن خودش را کلید می‌زند. کرم‌ها بجای اینکه از فایلی به فایل دیگر گسترش پیدا کنند، بطور مستقل از خودشان کپی می‌سازند و در سیستم گسترش پیدا می‌کنند.

نحوه آسیب رساندن ویروس‌ها و کرم‌ها

حالا که از تفاوت ویروس‌ها و کرم‌ها مطلع شدید، بیایید درباره اینکه چرا می‌توانند به سیستم آسیب بزنند، صحبت کنیم. زمانی که یک فرد یا مهاجم (هکر) یک نرم افزار ناخواسته روی سیستم‌تان قرار می‌دهد، قدرت زیادی در دستش قرار می‌گیرد و می‌تواند از دستگاه شما بطور کامل سوءاستفاده کند. ویروس‌ها و کرم‌ها زمانی که فعال می‌شوند، می‌توانند در سطوح مختلفی به کاربر آسیب‌های جدی وارد کنند.

آن‌ها می‌توانند بطور چشمگیری عملکرد سیستم‌تان را کند کنند. از آنجایی که این برنامه‌ها می‌توانند خودشان را گسترش دهند، با گذر زمان حجم بیشتری از فضای ذخیره‌سازی کامپیوتر شما می‌‌گیرند. روی سیستم‌های قدیمی، برخی ویروس‌ها می‌توانند به اندازه‌ای حجم فایل‌ها را افزایش دهند تا دیگر سیستم نتواند آن‌ها را باز کند.

اشغال فضای داخلی سیستم تنها مشکلی نیست که ویروس‌ها و کرم‌ها برایتان ایجاد می‌کنند، آن‌ها می‌توانند کارهای ناخواسته‌ای با سیستم‌تان انجام دهند. آن‌ها قادر به نصب برنامه روی کامپیوتر، ایجاد پاپ‌ آپ روی سیستم یا حتی ارسال ایمیل به دیگران از طریق آدرس ایمیل شما برای آلوده کردن کامپیوترهای دیگر هستند.

اگر بخواهیم جدی‌تر شویم، باید بگوییم که داده‌های شخصی‌تان می‌توانند حکم یک بوفه مجازی را برای ویروس یا کرم داشته باشند. از آنجایی که هکرها به سیستم‌تان نفوذ می‌کنند، به داده‌هایتان دسترسی پیدا می‌کنند. آن‌ها می‌توانند اطلاعات مختلفی مانند پسوردها، آدرس‌ها و داده‌های بانکی‌تان را بدست آورند.

اگر اینکار هم برایتان ترسناک نیست، باید بدانید که ویروس‌ها و کرم‌ها می‌توانند داخل سیستم‌تان قرار بگیرند و به فایل‌های سیستمی آسیب بزنند یا آن‌ها را اصلاح کنند. در حقیقت آن‌ها می‌توانند فایل‌های درون سیستم‌تان را تغییر دهند یا حذف کنند، بنابراین شاید روزی وارد سیستم‌تان شوید و نتوانید یک فایل مهم یا برنامه را پیدا کنید.

نفوذ ویروس به سیستم‌تان می‌تواند آسیب‌های زیادی به شما وارد کند، البته این موضوع بستگی به کامپیوتر، داده‌هایتان و البته نوع ویروس و کرم دارد. علاوه بر این، نحوه سوءاستفاده هکرها از اطلاعات شما بسیار مهم است.

تروجان چیست؟

مورد دیگری که در مطلب تفاوت بدافزار، ویروس و کرم کامپیوتری به آن باید پرداخت، تروجان‌ها هستند. تروجان‌ها را باید نوعی بدافزار دانست که به عنوان یک نرم افزار یا فایل معمولی نمایش داده می‌شوند اما ماهیت آن‌ها برای سیستم بسیار خطرناک است. تروجان‌ها به سیستم افراد نفوذ می‌کنند. هکرها از تروجان‌ها برای دزدی اطلاعات حساس یا آسیب به سیستم کاربری استفاده می‌کنند.

حمله سایبری چیست؟

حمله سایبری چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که به هر نوع حمله ای که از طریق سیستم‌های کامپیوتری و اینترنت انجام شود، حمله سایبری گفته می‌شود. به دلیل این که حملات سایبری نیز مخرب هستند، لازم دیدیم که در مطلب تفاوت بدافزار، ویروس و کرم کامپیوتری اندکی به آن‌ها بپردازیم.

حملات سایبری می‌توانند شامل نفوذ به سیستم‌های کامپیوتری، دزدی اطلاعات، اختلال در ارائه خدمات به صورت آنلاین، آسیب رساندن به سیستم‌های مختلف، انتشار اطلاعات حساس و بسیاری موارد مشابه دیگر باشند.

در حملات سایبری، هکرها از روش‌های مختلفی مانند وارد کردن ویروس‌ها، کرم‌ها و تروجان‌ها به سیستم افراد استفاده می‌کنند. نوع بدافزار مورد استفاده با توجه به هدف هکرها و مهاجمان با یکدیگر تفاوت دارد. بهترین روش جلوگیری از آلوده شدن سیستم به بدافزارها و جلوگیری از نفوذ مهاجمان به سیستم، استفاده از بهترین آنتی ویروس های 2023 است.

شما می‌توانید با خرید آنتی ویروس کسپرسکی، خرید آنتی ویروس (ESET) و خرید آنتی ویروس نورتون که تنها سه مورد از بهترین آنتی ویروس‌های موجود در بازار هستند، از مجموعه‌های معتبر مانند درنا پی سی، جلوی نفوذ مهاجمان و آلوده شدن سیستم خود را بگیرید.

نحوه عملکرد و آسیب رساندن ویروس‌ها و کرم‌ها به سیستم

پس از این که با تفاوت بدافزار، ویروس و کرم کامپیوتری آشنا شدید، زمان آن رسیده تا اندکی در خصوص نحوه عملکرد آن‌ها که باعث رسیدن آسیب به سیستم، اطلاعات موجود روی آن و موارد بسیار دیگری می‌شود، نکاتی را بیان کنیم. باید بدانید زمانی که هکرها یا سودجویان یک بدافزار (ویروس یا کرم) را به سیستم شما وارد می‌کنند، قدرت زیادی در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.

زمانی که کر‌م‌ها و ویروس‌ها فعال شوند، می‌توانند به بخش‌های مختلف و در سطوح متفاوت به دستگاه و اطلاعات موجود روی آن آسیب وارد کنند. اولین آسیبی که اجرای این برنامه‌ها به سیستم وارد می‌کند، کند شدن آن است. این کند شدن گاهی آن‌قدر زیاد است که دیگر نمی‌توانید از سیستم خود به درستی استفاده کنید.

پس از مدتی با تکثیر کرم‌ها و ویروس‌ها حجم زیادی از فضای ذخیره سازی اطلاعات کامپیوتر شما اشغال می‌شود. این روند در صورتی که جلوی آن را با خرید آنتی ویروس نگیرید، آنقدر ادامه خواهد یافت که دیگر سیستم عملاً قابل استفاده نخواهد بود. همچنین باید بدانید که سیستم آلوده می‌تواند کارهایی که شما نمی‌خواهید را انجام دهد و اطلاعات حساس روی کامپیوتر شما را برای هکرها ارسال کند.

ایجاد پاپ آپ روی سیستم و ارسال ایمیل به دیگران برای انتشار بیشتر ویروس از دیگر مواردی است که در سیستم‌های آلوده شاهد آن هستیم. ویروس‌ها و کرم‌ها می‌توانند به سیستم آسیب زیادی وارد کنند. فایل‌ها را تخریب کنند، اطلاعات موجود روی سیستم را به سرقت برند یا آن‌ها را تغییر دهند. البته این موارد معمولاً با توجه به نوع کامپیوتر، نوع بدافزار، نوع و میزان داده‌ها و هدف مهاجمان تغییر می‌کند.

نحوه جلوگیری از حمله بدافزاری

درست است که تفاوت بدافزار، ویروس و کرم کامپیوتری با یکدیگر باعث خواهد شد که در زمان آلوده شدن سیستم، اتفاق‌های متفاوتی را شاهد باشید، اما باید بدانید که روش جلوگیری از حمله‌های بدافزاری و آلوده شدن سیستم‌ها به بدافزارها یکسان است. در ادامه سه روش اصلی جلوگیری از حمله بدافزاری را با هم مرور خواهیم کرد.

خرید آنتی ویروس مناسب

اولین و بهترین راه برای جلوگیری از آلوده شدن سیستم، خرید آنتی ویروس اورجینال است. این آنتی ویروس‌ها با شناسایی فایل‌های حاوی بدافزار، از آلوده شدن سیستم جلوگیری می‌کنند. فرقی نمی‌کند که کدام نوع از بدافزار قصد وارد شدن به سیستم شما را دارد، یک آنتی ویروس مناسب و قوی می‌تواند جلوی وارد شدن ویروس، کرم، تروجان و سایر موارد را به سیستم شما بگیرد.

دانلود فایل از سایت‌های معتبر

یکی از اصلی ترین روش‌های انتشار بدافزارها، قرار دادن آن‌ها روی فایل‌هایی است که شما از سایت‌های نامطمئن دانلود می‌کنید. به همین دلیل توصیه می‌کنیم هنگام دانلود فایل، از سایت‌های معتبر استفاده کنید.

عدم بازدید از سایت‌ها و ایمیل‌های مشکوک

وارد شدن به سایت‌های مشکوک یا باز کردن ایمیل‌های مشکوک راه اصلی دیگری برای انتقال ویروس و بدافزار به کامپیوترهاست. شما با توجه به این موارد و وارد نشدن به سایت‌های مشکوک و باز نکردن ایمیل‌های مشکوک می‌توانید جلوی آلوده شدن سیستم خود را بگیرید.

هرگونه حمله بدافزار از جمله ویروس و کرم‌ها می‌توانند دردسرهای زیادی برایتان ایجاد کنند. بدافزارهایی مانند ILOVEYOU و Sobig.F میلیاردها دلار به افراد در جهان ضرر زده‌اند، بنابراین باید به دنبال راهی برای جلوگیری از ابتلا به آن‌ها باشید. در همین راستا چند ترفند ابتدایی برای چنین موضوعی را به شما آموزش می‌دهیم:

• از سایت‌ها و ایمیل‌های مشکوک دوری کنید: هیچ وقت از سایت‌های مشکوک و غیرقابل اطمینان بازدید نکنید. این سایت‌ها می‌توانند حاوی فایل‌های میزبان انواع بدافزارها باشند. این موضوع درباره ایمیل‌ها هم صادق است و نباید ایمیل‌های غیر مطمئن را باز کنید.
• مراقب فایل‌هایی که دانلود می‌کنید، باشید: یکی از راه‌های اصلی نفوذ بدافزارها به سیستم‌تان، دانلود فایل‌های غیر مطمئن است. در همین راستا از دانلود فایل‌ها از منابع و سایت‌های غیرمعتبر خودداری کنید.
• به سراغ برنامه‌های معتبر برای محافظت در برابر بدافزار بروید: برنامه‌های ضد بدافزار زیادی در بازار وجود دارند که بطور پیوسته سیستم و مرورگرتان را تحت نظر می‌گیرند. یکی از موارد معتبر را روی سیستم‌تان نصب کنید.

فرقی نمی‌کند با ویروس یا کرم مواجه شوید، چرا که هردوی آن‌ها بدافزار به حساب می‌آیند و می‌توانند به سیستم‌تان آسیب بزنند و داده‌هایتان را به سرقت ببرند. به همین دلیل حواس‌تان باید به آلودن شدن سیستم‌تان باشد.

جمع بندی

• بدافزارها انواع مختلفی دارند که ویروس، کرم و تروجان‌ها تنها سه مورد از مهم ترین آن‌ها هستند.
• آشنایی با تفاوت بدافزار، ویروس و کرم کامپیوتری باعث خواهد شد که شما اطلاعات بیشتری در این زمینه داشته باشید و بتوانید اقدامات مناسب برای جلوگیری از آلوده شدن سیستم خود به آن‌ها را انجام دهید.
• استفاده از آنتی ویروس‌های قدرتمند و اورجینال، عدم ورود به سایت‌های مشکوک و باز کردن ایمیل‌های مشکوک در کنار دانلود نکردن فایل از سایت‌های نامطمئن، اصلی ترین روش‌های جلوگیری از آلوده شدن سیستم به شمار می‌روند.

منبع: https://www.makeuseof.com/difference-between-viruses-worms-malware/

پرسش‌های پرتکرار